Seçkin'de dört kitap: Yazar sayfam ve yeni cilt

Uluslararası hukuka ilişkin dört kitabım Seçkin Yayıncılık'ta tek sayfada görünür hâle geldi. Bu sayfa, hem yeni yayımlanan Uluslararası Hukukun Tarihi – Birinci Kitap: Uluslararası Hukukun Şafağı için, hem de önceki çalışmalarım için ortak bir zemin.

Kitaplar:

1. Uluslararası Hukukun Tarihi – Birinci Kitap: Uluslararası Hukukun Şafağı
   Sümer şehir devletleri arasındaki çoğul düzen içinde, sınır, antlaşma, elçilik dokunulmazlığı, savaş ve barışın erken izleri.

2. Makaleler ile Uluslararası Hukukun Sosyolojisine ve Uluslararası Hukukun Tarihine Giriş
   Uluslararası hukukun sosyolojik zemini ve tarihsel çizgisi üzerine bir çerçeve.

3. Devletin Haksız Fiilden Dolayı Devletin Uluslararası Sorumluluğu
   Uluslararası sorumluluk rejiminin temel yapısı ve işleyişi.

4. Uluslararası Terörizme Karşı Meşru Müdafaa
   Meşru müdafaa tartışmasının terörizm bağlamındaki çetin alanı.

Tek sayfadan tamamına erişim:

Seçkin yazar sayfası:

https://www.seckin.com.tr/yazar/hakki-hakan-erkiner-yazar-616891892

Doğrudan kitap sayfaları:

Uluslararası Hukukun Şafağı:

https://www.seckin.com.tr/kitap/429451415

Uluslararası Hukukun Sosyolojisine ve Uluslararası Hukukun Tarihine Giriş:

https://www.seckin.com.tr/kitap/318600998

Devletin Haksız Fiilden Kaynaklanan Uluslararası Sorumluluğu:

https://www.seckin.com.tr/kitap/684254427

Uluslararası Terörizme Karşı Meşru Müdafaa:

https://www.seckin.com.tr/kitap/380758609

Uluslararası Hukukun Tarihi Birinci Kitap: Uluslararası Hukukun Şafağı yayımlandı

 

Uluslararası Hukukun Tarihi serisinin birinci cildi olan Uluslararası Hukukun Şafağı, uluslararası hukukun başlangıcını geleneksel Avrupa merkezli anlatının ötesine taşıyarak M.Ö. dördüncü binyıldan itibaren Sümer şehir devletleri arasındaki çoğul siyasal düzenin içinde arar. Uruk, Lagaş ve Umma hattında beliren siyasal rekabet, ticaret ve çatışma pratikleri, toplumlararası ilişkilerin ve proto-normatif örüntülerin erken bir laboratuvarı olarak ele alınır. Çalışma, yazılı belgeleri ve arkeolojik verileri Normatif Arkeoloji yöntemiyle analiz ederek sınır, antlaşma, savaş ve elçilik dokunulmazlığı gibi temel kurumların kökenine odaklanır. Uluslararası hukukun ne olduğu ve ne ölçüde işlediği sorusu ise Kırık Kemik Dikotomisi, Tahterevalli Modeli ve Muhtemel Uluslararası Hukuk Tezi üzerinden, Sümer pratiğinden güncel krizlere uzanan bir eksende tartışılır. Uluslararası hukukun tarihsel ve kuramsal temellerine ilgi duyan araştırmacılar ve hukuk dünyası için Sümer’i, erken toplumlararası düzenin kavramsal ve yöntemsel imkânlarıyla birlikte yeniden okuyan serinin açılış cildi niteliğindedir.

Künye:

Seçkin Yayıncılık, 1. Baskı, Aralık 2025

318 sayfa, 16x24

Barkod / ISBN: 9786253815813

Kitap sayfası:

https://www.seckin.com.tr/kitap/429451415

Uluslararası hukukun başlangıcı hangi tarihsel dönemde ve nerede aranmalıdır? Eldeki inceleme, cevabı modern Avrupa merkezli anlatının dışında, Sümer şehir devletlerinin çoğul düzeninde arayan bir kitaptır ve uluslararası hukukun tarihi hakkında planlanmış bir araştırmanın birinci cildidir. Kitapta, devlet, egemenlik, bağımsızlık, sınır, antlaşma, savaş ve barış kavramlarının en erken biçimleri, Uruk, Lagaş, Umma gibi şehir devletleri arasındaki siyasal rekabet, ticaret ve çatışma pratikleri içinde görünür hâle gelen öncül normatif örüntüler üzerinden tartışılmaktadır. Bu amaçla çalışma, Sümer’e ait yazılı belgeleri ve arkeolojik veriyi “normatif arkeoloji” perspektifiyle okuyarak, uluslararası hukuka ilişkin protonormları ve bunların gerisindeki sorun alanlarını açığa çıkarırken, hukuki bilincin ilk kez görünür hâle geldiği eşiği kavramsal bir “sorun arkeolojisi” çerçevesinde değerlendirmektedir.

Uluslararası hukukun şafağının Sümer'den söktüğünü ileri süren bu araştırma, başlangıç koşullarında oluşan ve Sümer şehir devletleri evreninde bin yılı aşkın zaman boyunca pekişen, egemenler arası proto hukukun soykütüksel niteliklerinden hareketle giderek, uluslararası hukukun etkinliği sorununun disiplinin varoluşsal ve ontolojik bir problemi olup olmadığını sorgulamaktadır. Sümer’den başlayıp postpozitivist kuramsal bir simülasyona uzanan bu sorgu, Gazze’de açıkça gerçekleştirilen ağır ihlaller karşısında uluslararası hukukun ne ölçüde yalnızca bir dil, ne ölçüde tesirli bir normatif düzen olduğunu dürüstçe incelemenin kaçınılmaz bir bilimsel gereklilik hâline gelmesiyle vücut bulmuştur.

Anılan sorgu için kitaptaki tasarım, Kırık Kemik Dikotomisi diye antropolojik koordinatları işaretleyen bir nirengi noktası, Tahterevalli Modeli diye metaforik işlevselliğe haiz bir düşünce cihazı ve Muhtemel Uluslararası Hukuk Tezi diye meseleyi ifade imkânı sunan bir kavramsal avadanlıktan müteşekkil bir Kuram Seti teklif etmektedir. Kuram Seti tasarımı, Sümer laboratuvarından Gazze hattına uzanan uluslararası hukukun etkinliğine ilişkin kadim, yakıcı ve bitimsiz sorunu düşünmek isteyenlere, tek bir kavramsal omurga üzerinden uluslararası hukukun ihtimaliyet alanını tasavvur etmeyi teklif etmektedir.

Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Milletlerarası Hukuk Anabilim Dalı Öğretim Üyesi olan Doç. Dr. Hakkı Hakan Erkiner; uluslararası hukukun tarihi, sosyolojisi, devletin uluslararası sorumluluğu ile barış ve güvenlik hukuku alanlarında çalışmalarını yoğunlaştırmaktadır. Uluslararası Hukukun Şafağı, yazarın "Uluslararası Hukukun Tarihi" kişisel projesinin ilk cildidir.

 

İçindekiler

Sunuş...................................................................................................................................... 7

Önsöz...................................................................................................................................... 9

Kısaltmalar........................................................................................................................... 25

Giriş...................................................................................................................................... 27

Birinci Bölüm
 SÜMER KÖK KURULUMU

I. TARIM VE HAYVANCILIĞA DOĞRU AVCI TOPLAYICI TOPLULUĞUN ANADOLU’DA VE YAKIN DOĞU’DA ATILIMI........................................................................................................... 39

II. ŞEHRİN SÜMER’DEN ORTAYA ÇIKIŞI.............................................................................. 44

III. UYGARLIĞIN SÜMER’DEN YÜKSELİŞİ............................................................................ 46

IV. SÜMER’DE NÜFUS, DİL, KÜLTÜR VE YAZININ İCADI.................................................... 48

V. DEVLETLİ TOPLUMUN VE DEVLETLERİN ÇOĞULLUĞUNUN SÜMER’DEN ORTAYA ÇIKIŞI......................................................................................................................................... 54

VI. BÜROKRASİNİN SÜMER’DE BELİRMESİ........................................................................ 63

VII. EKONOMİK DÖNGÜNÜN SÜMER’DE OLUŞUMU........................................................ 64

VIII. DİN VE KAMUSAL KUTSAL AMBİYANSIN SÜMER’DE OLUŞUMU.............................. 65

IX. POLİTİKANIN VE SİYASAL MEŞRUİYET ANLAYIŞININ SÜMER’DEN DOĞUŞU.............. 66

X. DEVLETLERARASI HEGEMONYANIN OLUŞUMU............................................................ 68

İkinci Bölüm
 SÜMER’DE KAMUSALLIĞIN İNŞASI

I. SÜMER TEOLOJİSİ VE İLAHİYATTA KENTSEL YERELLİKTEN BÖLGESEL MİLLİLİĞE İLK PANTEONİK YÖNELİM......................................................................................................................... 71

II. SÜMERLERDE SÜREÇSEL AKIŞ: ARDIŞIK BİLİNÇ KATMANLARI VE KÜLTÜREL SÜREKLİLİK......................................................................................................................................... 74

III. SÜMERLERDE TOPLUMSAL YAPILANMA VE SINIFLARIN BELİRMESİ.......................... 76

IV. SÜMER’DE KÖLELİK VE ÖZGÜRLÜK............................................................................... 76

V. SÜMERLERDE AİLE VE EVLİLİK........................................................................................ 78

VI. SÜMER’DE SİYASETİN İNŞASI, MECLİSLERİN OLUŞUMU............................................. 79

VII. SÜMER’DE MECLİSLERİN İŞLEYİŞİ VE KRALLARIN ORTAYA ÇIKIŞI.............................. 80

VIII. SÜMER’DE EĞİTİM VE NORMATİF BİLİMLERİN ÖĞRETİMİ....................................... 82

IX. SÜMERLERDE TAPINAK VE KAMUSAL ÖNEMİ............................................................. 83

X. SÜMERLERDE YÖNETİM BİÇİMİ: HÜKÜMDARLIK......................................................... 84

Üçüncü Bölüm
SÜMER ULUSLARARASI İLİŞKİLERİ

I. HÜKÜMDARLAR ARASI HİYERARŞİNİN BELİRMESİ......................................................... 87

II. SÜMER’DE ŞEHİR DEVLETLERİ ARASI İLİŞKİLERİN VE İLETİŞİMİN ORTAYA ÇIKMASI... 88

III. SÜMERLERDE KOLONİZATÖRLÜK.................................................................................. 92

IV. SÜMER DİASPORASI VE ULUSLARARASI TİCARET........................................................ 93

V. EYLEMDEN KURALA, TİCARİ FAALİYETTEN PROTO HUKUKA: SÜMERLERDE ÖNCÜL ULUSLARARASI TİCARET HUKUKU................................................................................. 95

VI. SÜMER ULUSLARARASI İLİŞKİLERİNDE ÇATIŞMA VE UZLAŞMA OLGUSU.................. 99

VII. SÜMER ULUSLARARASI İLİŞKİLERİNDE KÜLTÜRASYON OLGUSU............................ 100

VIII. SÜMERLERDE DEVLETLERARASI İLİŞKİLERİN İLK KODLARI: SAVAŞ VE BARIŞ DİNAMİKLERİ....................................................................................................................................... 102

IX. EYLEMDEN KURALA, ULUSLARARASI İLİŞKİLERDEN ÖNCÜL DEVLETLERARASI HUKUKA: SÜMERLERDE İLK ULUSLARARASI ANLAŞMALAR....................................................... 104

X. SÜMER’DE ÖNCÜL ULUSLARARASI HUKUKUN EN ESKİ İLK DÜZENİNİN ORTAYA ÇIKMASI....................................................................................................................................... 106

Dördüncü Bölüm
 SÜMER DÜNYASINDA ULUSLARARASI HUKUKUN TARİHİNİ ARAŞTIRMAK

I. İNSAN KARAKTERİ VE DEVLET ARASINDAKİ ARKAİK BAĞLANTI................................. 111

II. SAVAŞIN VE BARIŞIN DAVRANIŞSAL ANTROPOLOJİ BAKIMINDAN KÖKENLERİ: KIRIK KEMİK DİKOTOMİSİ, BİRİNCİ KUTUP ŞEFKAT VE ŞİFA............................................................ 112

III. SAVAŞIN VE BARIŞIN DAVRANIŞSAL ANTROPOLOJİ BAKIMINDAN KÖKENLERİ: KIRIK KEMİK DİKOTOMİSİ, İKİNCİ KUTUP ŞİDDET VE DİKOTOMİNİN TAMAMLANMASI............... 116

IV. SÜMER YAZILI KAYITLARINDA SİYASİ KARAR ALICI ARKETİP İNSAN KARAKTERİNİN DEVLETLERARASI İLİŞKİLERE ETKİSİ VE ULUSLARARASI HUKUKUN ERKEN TARİHİNİN BAŞLANGICINDA İNSAN KARAKTERİNİN YERİ............................................................. 120

V. AGGA’NIN ELÇİLERİ VE GILGAMIŞ’IN BOYUN EĞMEME KARARI: EGEMENLİK, KENDİ KADERİNİ TAYİN ETMEK VE MEŞRU MÜDAFAA HAKKI............................................................... 123

VI. ENMERKAR VE ARATTA BEYİ DESTANI: YAĞMACILIK, SÖMÜRGECİLİK, SİLAHLI SALDIRI TEHDİDİ, BAĞIMSIZLIK, DİPLOMASİ............................................................................................ 129

VII. ENLİL’E İLAHİ, ENKİ VE DÜNYANIN DÜZENİ: ANLAŞMALARA RİAYET VE HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜ....................................................................................................................................... 138

VIII. ENTEMENA YAZITI: DEVLETLERARASI HAKEMLİK, ULUSLARARASI MEŞRUİYET, UYUŞMAZLIKLARIN DİPLOMATİK ÇÖZÜMÜ, BİLİNEN EN ESKİ SINIR SUYU BARIŞ ANTLAŞMASI, ANTLAŞMANIN İHLALİ VE ÖNLEMLER......................................................................... 140

IX. AKBABALAR DİKİLİTAŞI VE EANNATUM ANTLAŞMASI: GÜCÜN YAYILMACI TAHAKKÜMÜ, ANTLAŞMANIN ÇİĞNENMESİ, DEVLETLERARASI SORUMLULUK VE YAPTIRIM ADINA ŞİDDET DÖNGÜSÜ..................................................................................................................... 163

X. UR’UN YERLE BİR EDİLİŞİNE AĞIT, NİPPUR’UN YIKILIŞINA AĞIT, AGADE’NİN YIKILIŞINA LANET: SÜMERVARİ ULUSLARARASI HUKUKTA APOKALİPTİK SON....................................... 172

XI. SÜMER DÜNYASINDA ULUSLARARASI HUKUKUN TARİHİNİ ARAŞTIRMANIN DEĞERLENDİRİLMESİ VE ULUSLARARASI HUKUK PROJEKSİYONU İÇİN GETİRDİĞİ KATKI VE KAZANIMLAR................................................................................................................ 175

A. Medeniyetin Bilişsel Eşiği: Göbeklitepe’den Yazıya, Yazıdan Antlaşmaya, Normatif Psikolojiden Sümer Şehir Devletlerinin Çoğulluğuna............................................ 176

B. Tapınaktan Saraya: Sümer’de Kutsal Ambiyans, Meşruiyet ve Devletli Düzenin Kuruluşu.................................................................................................................................. 184

C. Toplumsal Ontogenez: Dini Bilinçten Hukuk Düzenine Sümer Toplumunun Kuruluşu.................................................................................................................................. 187

D. Siyasal Ontogenez: Sümer’de Siyasetin İnşası, Meclislerin Oluşumu, Eğitim, Tapınak ve Hükümdarlık............................................................................................................ 192

E. Temastan Münasebete: Sümer Şehir Devletlerinde Uluslararası İlişkilerin Doğuşu 196

F. Münasebetten Kurala: Sümer Uluslararası İlişkilerinde Proto Hukukun Doğuş Mekanizması.................................................................................................................................. 202

G. Davranışsal Antropolojiden Proto Uluslararası Hukukun Normatif Bilincine Epistemik Köprü: Kırık Kemik Dikotomisinden Gılgamış ve Agga Diyalektiğine............................... 210

H. Hukukun Şafağı: Kadim Sorunların Arkeolojisi Olarak Sümer Erken Hukuk Bilinci – Saldırı Tehdidinden Ahde Vefaya, İhlalden Yaptırıma Protonormların Yazılı İzdüşümü 216

I. Değerlendirme ve Projeksiyon: Sümer Araştırmasının Uluslararası Hukukun “Muhtemel Hukuk” Niteliğine ve Etkinlik Sorunsalına Dair Katkıları....................................... 220

1. Kuramsal Sonuç ve Konumlandırma...................................................................... 220

2. Uygulamalı Okuma: A ve B Devletleri Uyuşmazlığı................................................ 241

a. Pozitif Uluslararası Hukukun Geçerliliği: Yürürlükteki Normlar (Simülasyonun Birinci Bölümü)............................................................................................................................ 243

b. Pozitif Uluslararası Hukukun Etkinliği: Yürürlükteki Normların Gereğinin Yapılması ve Uygulanması (Simülasyonun İkinci Bölümü)........................................................... 248

c. Uluslararası Hukukta Normatif Geçerlilikten Hukukun Etkinliğine Olasılıksallık Ontolojisi - Uluslararası Hukukun İhtimaliyet Alanı: Muhtemel Uluslararası Hukuk (Simülasyonun Değerlendirilmesi)................................................................................................ 253

Sonuç................................................................................................................................. 259

Kaynakça............................................................................................................................ 281

Kavram Dizini..................................................................................................................... 303

 

Post-Gazze - Post-Pozitivizm - Muhtemel Uluslararası Hukuk Tezi

 Bu yazı, 10 Aralık 2025’te Ankara’da TİHEK Kriz Dönemlerinde İnsan Haklarının Yeniden İnşası Zirvesi kapsamında sunduğum tebliğin duyurusudur. Tam metin (Zenodo/DOI): https://doi.org/10.5281/zenodo.17955850

Türkçe Özet
Bu tebliğ, Gazze’de yaşanan felaketi uluslararası hukukun etkinliği sorunu bakımından bir stres testi olarak ele alır. Ana soru, ilgili pozitif normların var olup olmadığı değil, bu normların hangi yapısal ve siyasal koşullarda tesir üretebildiğidir. Muhtemel Uluslararası Hukuk Tezi, etkinliği güç, rıza, siyasal irade ve kolektif hukuk bilincinin bileşiminden oluşan bir olasılık alanı olarak kavramsallaştırır. Metin, birinci kümede Gazze bağlamında tartışmasız geçerli olan normatif envanteri; ikinci kümede ise Birleşmiş Milletler sistemi içinde uygulama kanallarını ve tıkanma noktalarını, özellikle Güvenlik Konseyi’nin siyasal filtresi ve veto olgusunu, uluslararası yargısal süreçleri ve jus cogens normdan kaynaklanan erga omnes yükümlülüklerin ağır ihlallerinde kolektif güvenlik hukuku ile uluslararası haksız fiilden dolayı devletin uluslararası sorumluluğu arasındaki etkileşimi tartışır. Amaç, etkinlik meselesini disiplinin meşru araştırma alanı içine taşımak ve hukuki tesiri artıran veya azaltan parametrelerin görünür kılınabileceğini göstermektir.

English Abstract
This paper uses the Gaza catastrophe as a hard test case for the problem of effectiveness in international law. It argues that the core question is not whether the relevant positive norms exist, but under which structural and political conditions those norms can produce real effects. Building on the “Probabilistic International Law Thesis” (Muhtemel Uluslararası Hukuk Tezi), the paper frames effectiveness as a probability space shaped by power, consent, political will, and collective legal consciousness. It maps, first, the uncontested normative inventory applicable to Gaza, and second, the practical pathways and bottlenecks of implementation through the United Nations system, including the Security Council’s political filter and veto, international adjudication, and the interaction between collective security law and the law of state responsibility in cases of serious breaches of peremptory norms and obligations owed to the international community as a whole. The aim is to bring the effectiveness problem back into the legitimate research agenda of the discipline and to show how the parameters that raise or lower legal effectiveness can be identified and debated.

Résumé (Français)
Cette communication prend la catastrophe de Gaza comme un test décisif du problème de l’effectivité du droit international. La question centrale n’est pas de savoir si les normes positives pertinentes existent, mais dans quelles conditions structurelles et politiques ces normes peuvent produire des effets réels. À partir de la « thèse du droit international probable » (Muhtemel Uluslararası Hukuk Tezi), l’effectivité est conçue comme un espace de probabilité façonné par la puissance, le consentement, la volonté politique et la conscience juridique collective. Le texte cartographie, d’une part, l’inventaire normatif incontestable applicable à Gaza et, d’autre part, les voies concrètes d’exécution et les points de blocage au sein du système des Nations Unies, notamment le filtre politique et le veto du Conseil de sécurité, les procédures juridictionnelles internationales, ainsi que l’articulation entre le droit de la sécurité collective et le droit de la responsabilité internationale de l’État en cas de violations graves de normes impératives et d’obligations erga omnes. L’objectif est de réintroduire la question de l’effectivité dans l’agenda légitime de la discipline et de montrer que les paramètres qui augmentent ou diminuent l’effectivité juridique peuvent être identifiés et discutés.

Human Rights And Humanitarian Law Volations Committed By The Bashar Al-Assad Regime In Syria, Human Rights And Equality Institution Of Türkiye, Ankara, 2025, ISBN: 978-625-98544-8-9

 

Human Rights And Humanitarian Law Volations Committed By The Bashar Al-Assad Regime In Syria, Human Rights And Equality Institution Of Türkiye, Ankara, 2025, ISBN: 978-625-98544-8-9

https://www.tihek.gov.tr/public/editor/uploads/92FF14yq.pdf

Suriye'de Beşşar Esed Rejimi Tarafından Gerçekleştirilen İnsan Hakları Ve İnsancıl Hukuk İhlalleri, Türkiye İnsan Hakları Ve Eşitlik Kurumu, Ankara, 2025, ISBN: 978-625-98544-8-9, 312 Sayfa.

 

Suriye'de Beşşar Esed Rejimi Tarafından Gerçekleştirilen İnsan Hakları Ve İnsancıl Hukuk İhlalleri, Türkiye İnsan Hakları Ve Eşitlik Kurumu, Ankara, 2025, ISBN: 978-625-98544-8-9, 312 Sayfa.

https://www.tihek.gov.tr/public/editor/uploads/rLzX4vyp.pdf

انتهاكات حقوق الإنسان والقانون الدولي الإنساني التي ارتكبها نظام بشار الأسد في سوريا. المؤسسة التركية لحقوق الإنسان والمساواة، أنقرة، 2025، ردمك: 978-625-98544-8-9، 312 صفحة.

 

انتهاكات حقوق الإنسان والقانون الدولي الإنساني التي ارتكبها نظام بشار الأسد في سوريا. المؤسسة التركية لحقوق الإنسان والمساواة، أنقرة، 2025، ردمك: 978-625-98544-8-9، 312 صفحة.

https://www.tihek.gov.tr/public/editor/uploads/FM25CGKw.pdf