ULUSLARARASI
HUKUK BAKIMINDAN BİR ULUSLARARASI ÖRGÜT OLARAK TÜRK DEVLETLERİ TEŞKİLATI
ORGANIZATION OF TURKIC STATES AS AN INTERNATIONAL ORGANIZATION IN TERMS OF
INTERNATIONAL LAW
Hakkı Hakan ERKİNER*- İlayda ERAY**
Öz
Uluslararası hukuk bakımından bir uluslararası örgüt olarak Türk
Devletleri Teşkilatı başlıklı eldeki bu makalede, 2009 yılında Türk Dili
Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi adıyla kurulan ve Türk Devletleri için bir
çatı kuruluş niteliğinde olan Türk Devletleri Teşkilatı’nın uluslararası hukuk
bakımından değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Uluslararası hukuka göre Türk
Devletleri Teşkilatı’nın hangi unsurların mevcudiyeti ile bir uluslararası
örgüt niteliğine sahip olduğu analiz edilmiştir. Söz konusu analiz Türk
Devletleri Teşkilatı’nın organizasyon yapısı, organların yetki ve görevleri ile
çalışma esasları incelenmek suretiyle yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Uluslararası Hukuk, Uluslararası Örgüt, Türk Devletleri Teşkilatı, Bölgesel
Örgütler, Hükümetlerarası Örgütler
Abstract
The present article titled
Organization of Turkic States as an International Organization in terms of
International Law aims to assess the Organization of Turkic States which is an
umbrella Organization for Turkic States that was established in 2009 with the
name of Organization of Turkic Language Speaking Countries. The assessment is
carried out by analysing whether the Organization of Turkic States is an
international organization in terms of international law. Therefore, the
analysis was conducted through discussing the organizational structure of the
Organization of Turkic States, as well as competences and missions of the
organs and their working principles.
Keywords: International law, International Organization, Organization of Turkic
States, Regional Organizations, Intergovernmental Organizations
* Doç. Dr., Marmara
Üniversitesi Hukuk Fakültesi Milletlerarası Hukuk Anabilim Dalı, ORCID :
0000-0002-0779-6414, E-Posta: herkiner@marmara.edu.tr.
**Avukat, Yüksek
Lisans Öğrencisi, Milli Savunma Üniversitesi, Atatürk Stratejik Araştırmalar
Enstitüsü, Harp ve Silahlı Çatışma Hukuku Anabilim Dalı, ORCID: 0000-0001-6246-0182,
E-Posta: ilayda.eray@outlook.com.
Kitaplar ve Kitap Bölümleri
CARREAU
Dominique, Droit International, Pedone, Paris, 2004.
CRAWFORD James,
Browlie’s Principles of Public International Law, Oxford University
Press, 8th Ed., Oxford, 2019.
ÇAĞIRAN Mehmet
Emin, Uluslararası Örgütler, Turhan Kitabevi, Ankara, 2013.
DUPUY
Pierre-Marie, Droit international public, Dalloz, Paris, 2006.
ERKİNER Hakkı
Hakan, Devletin Haksız Fiilden Kaynaklanan Uluslararası Sorumluluğu, On
İki Levha, İstanbul, 2010.
ERKİNER Hakkı
Hakan, Uluslararası Terörizme Karşı Meşrû Müdâfaa, Seçkin, Ankara, 2022.
GASBARRI
Lorenzo, The Concept of an International Organization in International Law,
Catherine Redgwell, Roger O’Keefe (ed.), Oxford Monographs in International
Law, Oxford University Press, 1st Ed., Oxford, 2021.
PAZARCI Hüseyin,
Uluslararası Hukuk, Turhan Kitabevi, Ankara, 2021.
SCHERMERS Henry
G., BLOKKER Niels M., “Institutional Law: Unity within Diversity”, Martinus
Nijhoff Publishers, 4th Revised edition, Boston/Leiden, 2011.
VERHOEVEN Joe, Droit
International Public, Larcier, Bruxelles, 2000.
Makaleler
ERDOĞAN Hakan, “Türk
Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesinin (TÜRKPA) Uluslararası Hukuki
Kişiliği”, Yasama Dergisi, 2014, Sayı 27, ss. 5-30.
ERKİNER Hakkı
Hakan, “Uluslararası Topluluk Kavramı”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Hukuk Araştırmaları Dergisi, 2010, Cilt 16, Sayı 1-2, ss. 39-75.
ERKİNER Hakkı
Hakan, “Uluslararası Topluluk Kavramının Başlıca Görünümleri”, Marmara
Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 20010, Cilt 16, Sayı
1-2, ss. 77-133.
ERKİNER Hakkı Hakan, AKOUDOU Emerant Yves Omgba, “Human Security as Final
Cause of Political Society”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk
Araştırmaları Dergisi, 2021, Cilt 27, Sayı 1, ss.
120-153.
ERKİNER Hakkı Hakan, AKOUDOU Emerant Yves Omgba, “La Sécurité Humaine Comme
Cause Finale De La Société Politique”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk
Fakültesi Dergisi, 2021, Cilt 20, Sayı 1, ss. 67-117.
TERZİOĞLU
Süleyman Sırrı, “Uluslararası Hukuk Açısından Türk Dili Konuşan Ülkeler
İşbirliği Konseyi”, Uluslararası Hukuk ve Politika Dergisi, 2013, Sayı
36, ss. 45-72.
Resmi Belgeler
Document
A/CN.4/101, Report by G.G. Fitzmaurice, Special Rapporteur, Yearbook of the
ILC, Vol II, 1956.
International
Court of Justice, “Reparation for Injuries Suffered in the Service of the
United Nations”, Advisory Opinion: I.C.J. Reports, 1949.
Resmi Gazete,
15.07.2010 tarih ve 27642 sayı, Nahçıvan Anlaşması.
Resmi Gazete,
05.06.2014 tarih ve 29021 sayı, Türk Akademisi’nin Kuruluşuna Dair Anlaşma.
Resmi Gazete,
09.06.1994 tarih ve 21955 sayı, TÜRKSOY’un Kuruluşu ve Faaliyet İlkeleri
Hakkında Anlaşma.
Resmi Gazete,
27.08.2011 tarih ve 28038 sayı, Türkiye ile Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı
(TÜRKSOY) Arasında Ev Sahibi Ülke Anlaşması.
Resmi Gazete, 28.06.2012
tarih ve 28337 sayı, Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi Sekreteryasına
Dair Ev Sahibi Ülke Anlaşması.
Regulation (EU)
No 234/2014 of the European Parliament and of the Council of 11 March 2014 “Establishing
a Partnership Instrument for Cooperation with Third Countries”, Official
Journal of the European Union, 2014.
Resolutions
adopted by the UN Economic and Social Council, 10th session, “Review of
Consultative Arrangements with Non-governmental Organizations”, Resolution 288
(X) Lake Success N.Y., 1950.
Türk Dili
Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi, Resmi Belgeler, İstanbul, 2014.
İnternet Kaynakları
BIYIKLI Mustafa,
“25 Yıllık Tecrübenin Ardından Türk Keneşi Bünyesindeki Ülkelerde Ortak
Kuruluşlar İlişkiler ve İş Birlikleri”, ORASAM Raporları Dizisi No: 2,
Bişkek, 2018. url: https://orasam.manas.edu.kg/rapor/02%20-%2025%20Yillik%20Tecrubenin%20Ardindan%20Turk%20Kene.pdf (Erişim Tarihi: 05.05.2022)
KISSLING Claudia,
“The Legal and Political Status of International Parliamentary Institutions”, Comittee
for a Democratic U.N., 2011. url: https://www.unpacampaign.org/files/2011ipis_en.pdf (Erişim Tarihi: 05.05.2022)
“Afrika Birliği
Kurucu Yasası”. url: https://au.int/en/constitutive-act (Erişim Tarihi: 27.04.2022).
“Azerbaycan
Cumhuriyeti Hükümeti ile Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi
Sekreteryası Arasında Ev Sahibi Ülke Anlaşması”, url: https://turk-pa.org/tr/content/documents/other_docs/578_azerbaycan_cumhuriyeti_hkmeti_ile_trk_dili_konuan_lkeler_parlamenter_asamblesi_sekreterlii_trkpa_sekreteryas_arasnda_ev_sahibi_lke_anlamas (Erişim Tarihi:
24.04.2022).
“Uluslararası
Adalet Divanı Statüsü”, url: https://www.icj-cij.org/en/statute (Erişim Tarihi: 27.04.2022).
“UN Charter
Chapter 4”, url: https://www.un.org/en/about-us/un-charter/chapter-4 (Erişim Tarihi: 27.04.2022).
“Türk Akademisi
Resmi Sitesi”, url: https://twesco.org/page/about (Erişim
Tarihi: 25.04.2022).
“Türk
Devletleri Teşkilatı 1. Zirve Bildirisi”, url: https://www.turkkon.org/assets/dokuman/1_ZirveBildirisi_TR.pdf
(Erişim tarihi:
23.04.2022).
“Türk Devletleri Teşkilatı Resmi Sitesi”,
url: https://www.turkkon.org/ (23.04.2022).
“Türk
Devletleri Teşkilatı 8. Zirvesi İstanbul Bildirisi”, url: https://www.turkkon.org/tr/haberler/turk-devletleri-teskilati-8-zirvesi-istanbul-bildirisi_2395 (Erişim Tarihi: 23.04.2022).
“Viyana
Anlaşmalar Hukuku Sözleşmesi”, url: https://legal.un.org/ilc/texts/instruments/english/conventions/1_1_1969.pdf (Erişim Tarihi: 26.04.2022).
