Bu yazı, 10 Aralık 2025’te Ankara’da TİHEK Kriz Dönemlerinde İnsan Haklarının Yeniden İnşası Zirvesi kapsamında sunduğum tebliğin duyurusudur. Tam metin (Zenodo/DOI): https://doi.org/10.5281/zenodo.17955850
Türkçe Özet
Bu tebliğ, Gazze’de yaşanan felaketi uluslararası hukukun etkinliği sorunu bakımından bir stres testi olarak ele alır. Ana soru, ilgili pozitif normların var olup olmadığı değil, bu normların hangi yapısal ve siyasal koşullarda tesir üretebildiğidir. Muhtemel Uluslararası Hukuk Tezi, etkinliği güç, rıza, siyasal irade ve kolektif hukuk bilincinin bileşiminden oluşan bir olasılık alanı olarak kavramsallaştırır. Metin, birinci kümede Gazze bağlamında tartışmasız geçerli olan normatif envanteri; ikinci kümede ise Birleşmiş Milletler sistemi içinde uygulama kanallarını ve tıkanma noktalarını, özellikle Güvenlik Konseyi’nin siyasal filtresi ve veto olgusunu, uluslararası yargısal süreçleri ve jus cogens normdan kaynaklanan erga omnes yükümlülüklerin ağır ihlallerinde kolektif güvenlik hukuku ile uluslararası haksız fiilden dolayı devletin uluslararası sorumluluğu arasındaki etkileşimi tartışır. Amaç, etkinlik meselesini disiplinin meşru araştırma alanı içine taşımak ve hukuki tesiri artıran veya azaltan parametrelerin görünür kılınabileceğini göstermektir.
English Abstract
This paper uses the Gaza catastrophe as a hard test case for the problem of effectiveness in international law. It argues that the core question is not whether the relevant positive norms exist, but under which structural and political conditions those norms can produce real effects. Building on the “Probabilistic International Law Thesis” (Muhtemel Uluslararası Hukuk Tezi), the paper frames effectiveness as a probability space shaped by power, consent, political will, and collective legal consciousness. It maps, first, the uncontested normative inventory applicable to Gaza, and second, the practical pathways and bottlenecks of implementation through the United Nations system, including the Security Council’s political filter and veto, international adjudication, and the interaction between collective security law and the law of state responsibility in cases of serious breaches of peremptory norms and obligations owed to the international community as a whole. The aim is to bring the effectiveness problem back into the legitimate research agenda of the discipline and to show how the parameters that raise or lower legal effectiveness can be identified and debated.
Résumé (Français)
Cette communication prend la catastrophe de Gaza comme un test décisif du problème de l’effectivité du droit international. La question centrale n’est pas de savoir si les normes positives pertinentes existent, mais dans quelles conditions structurelles et politiques ces normes peuvent produire des effets réels. À partir de la « thèse du droit international probable » (Muhtemel Uluslararası Hukuk Tezi), l’effectivité est conçue comme un espace de probabilité façonné par la puissance, le consentement, la volonté politique et la conscience juridique collective. Le texte cartographie, d’une part, l’inventaire normatif incontestable applicable à Gaza et, d’autre part, les voies concrètes d’exécution et les points de blocage au sein du système des Nations Unies, notamment le filtre politique et le veto du Conseil de sécurité, les procédures juridictionnelles internationales, ainsi que l’articulation entre le droit de la sécurité collective et le droit de la responsabilité internationale de l’État en cas de violations graves de normes impératives et d’obligations erga omnes. L’objectif est de réintroduire la question de l’effectivité dans l’agenda légitime de la discipline et de montrer que les paramètres qui augmentent ou diminuent l’effectivité juridique peuvent être identifiés et discutés.
